Ouder worden is een van de mooiste – én meest ingrijpende – gebeurtenissen in een mensenleven. Gelukkig bestaan er in België verschillende regelingen die je toelaten om even tijd te nemen voor je gezin. Maar wat zijn precies je rechten als je bevalt, een kindje verwelkomt of tijdelijk meer tijd met je kind wil doorbrengen?

In deze blog lichten we de huidige regelgeving toe rond moederschapsverlof, geboorteverlof en ouderschapsverlof, inclusief wat dit betekent voor zelfstandigen.

Moederschapsverlof: wat zijn de regels

Iedere persoon die bevalt (loontrekkende, ambtenaar, zelfstandige of werkloze) heeft recht op moederschapsverlof. Dit verlof is opgebouwd uit twee delen: vóór en na de bevalling.

Hoe lang?

• Tot 15 weken moederschapsverlof

• Prenataal verlof: maximaal 6 weken vóór de vermoedelijke bevallingsdatum
  • Minstens 1 week is verplicht te nemen vóór de bevalling

• Postnataal verlof: minstens 9 weken na de geboorte
  • Hiervan zijn 7 weken verplicht op te nemen

Bij een meerlingverlossing heb je recht op 17 weken.

Wat als je zelfstandige bent?

Zelfstandige moeders vallen onder een aparte regeling via het sociaal verzekeringsfonds:

• 3 weken verplicht (minstens 1 voor de bevalling)
• 9 weken facultatief op te nemen in blokken van 7 dagen, binnen de 38 weken na de bevalling
• 13 weken totaal bij een meerling

Ze krijgen een moederschapsuitkering via hun ziekenfonds en extra ondersteuning in de vorm van dienstencheques (acht per week verlof, met een maximum van 96).

Hoe aanvragen?

• Dien tijdig je aanvraag in bij je ziekenfonds of sociaal verzekeringsfonds
• Bezorg een medisch attest en later de geboorteakte
• Bespreek vooraf of je de facultatieve weken gespreid wil opnemen

Geboorteverlof: voor vaders en meemoeders

Iedere werknemer of zelfstandige die vader wordt of erkend meeouder is, heeft recht op geboorteverlof.

Wat houdt dat in?

• 20 dagen geboorteverlof
• Op te nemen binnen de 4 maanden na de geboorte
• Te gebruiken in volle of halve dagen

Loontrekkenden vs. zelfstandigen

Voor werknemers betaalt de werkgever de eerste 3 dagen; daarna springt het ziekenfonds bij.

Zelfstandige vaders of meemoeders kunnen sinds 2021 ook geboorteverlof opnemen:

• Recht op 20 dagen via het sociaal verzekeringsfonds
• Flexibel op te nemen (gespreid of aaneensluitend)
• Gemiddeld ontvang je ± €90 per dag

Voorwaarden zelfstandigen

• Zelfstandige in hoofdberoep of meewerkende echtgenoot (maxistatuut)
• In orde met sociale bijdragen in de twee kwartalen vóór de geboorte

Ouderschapsverlof: enkel voor werknemers… voorlopig

Als werknemer heb je recht op ouderschapsverlof om tijdelijk minder te werken of volledig afwezig te zijn voor de zorg van je kind (tot 12 jaar). Dit is wettelijk geregeld en je behoudt in die periode grotendeels je sociale rechten.

Voor zelfstandigen is dat helaas nog anders.

Wat als je zelfstandige bent?

Er bestaat momenteel geen wettelijk recht op ouderschapsverlof voor zelfstandigen. Je kan dus:

• Vrij kiezen om minder te werken of opdrachten tijdelijk stop te zetten
• Geen formeel verlof aanvragen of vergoeding ontvangen
• Geen sociale bescherming genieten zoals werknemers tijdens ouderschapsverlof

Dat betekent dat ouderschapsverlof als zelfstandige zelf georganiseerd moet worden. Denk aan:

• Je agenda op voorhand herschikken
• Financiële reserves inbouwen
• Tijdig je klanten informeren

Tot slot

De juiste balans vinden tussen werk en gezin is voor iedereen anders. De wet voorziet gelukkig in steeds meer ondersteuning, ook voor zelfstandige ondernemers. Toch zijn er nog verschillen tussen de rechten van zelfstandigen en loontrekkenden.

Heb je vragen over jouw situatie? Of wil je weten wat mogelijk is via jouw sociaal verzekeringsfonds? We helpen je bij Kantoor Dewulf graag op weg. Maak een afspraak bij één van onze dossierbeheerders. We helpen je graag verder! 💼